Osteoporoz (Kemik Erimesi) kemik yoğunluğunda azalma ve kalitesindeki bozulmaların sonucunda kırıklara eğilimin arttığı bir hastalıktır. Ancak osteoporoz sanıldığı gibi bir yaşlılık hastalığı değildir. Tam tersine, kemiklerimizin temeli henüz anne karnında atılır. Yani hamilelik döneminde annenin beslenme tarzı, aktivite durumu, sigara, kahve gibi lışkanlıkları doğacak çocuğun kemikleri üzerinde etkili olmaktadır.

DORUK KEMİK KÜTLESİ
Osteoporozdan korunmak için öncelikle doruk kemik kütlesi kavramını bilmek gerekmektedir. Doruk kemik kütlesi; kişinin yaşamı boyunca sahip olduğu en yüksek kemik yoğunluğudur. Bunu boy uzaması ile karıştırmamak lazımdır, şöyle ki boyumuz ancak 20’li yaşlara kadar uzayabilirken, kemik yoğunluğumuzu 30’lu yaşlarımızın ortalarına kadar arttırabiliriz.

Peki bu şansı kullanmak için neler yapmamız gerekiyor?

1. BESLENME: Süt ve süt ürünlerini tüketmek için menopoza girmeyi beklemeyelim. Çocukluk çağı ve özellikle adölesan denilen 9-17 yaşları arasında tüketilen süt iskelete çok büyük yarar sağlar. Özellikle gece yatmadan içilen bir bardak sütün faydası bilimsel olarak da kanıtlandı. Bir başka deyişle bilimsel araştırmalar bir kez daha büyükannelerimizi haklı çıkardı.

Beslenmedeki bir diğer yanılgı da kalsiyum almak için süt dışında bir kaynak akla gelmemesi, oysa pekçok besin grubu kalsiyum ve diğer faydalı bir element olan magnezyum yönünden zengindir. Örneğin soya ürünleri, kayısı, fındık, asma yaprağı, sardalya balığı, tofu, ve incir yüksek kalsiyumlu gıdalardandır.

Kısıtlanması gerekenler, aşırı kahve, şeker, tuz, kolalı içecekler, doymuş yağlar ve hayvansal proteinler


KADINLIĞIN BAZI DÖNEMLERİNDE KALSİYUM GEREKSİNİMİ ARTAR!
Günlük Kalsiyum İhtiyacı :Mg/Gün
10-18 YAŞ: 1300 mg
19YAŞ-MENOPOZ: 1000mg
MENOPOZ SONRASI: 1300 mg
GEBELİK: 1200mg
EMZİRME: 1200 mg

2. SAĞLIKLI HORMONLAR: Genç kadınlarda seks hormonlarının sağlıklı çalışması da kemik sağlığını da etkileyen bir faktördür. Eğer gebelik dışında 3 aydan uzun süren adet görmeme durumu varsa bunun etkisi hormonal aks üzerinden kemiklere de yansıyacaktır. İlk adetini geç görmek(16-17) ve erken yaşta(40 yaşın altı) adetten kesilmek de kemikleri olumsuz etkileyebilen faktörlerdir. Bir başka deyişle kadınların üretkenlik çağı ne kadar uzun sürerse bu kemik sağlığını da olumlu yönde etkilemektedir.

3. FİZİKSEL AKTİVİTE: İnsanın kas-iskelet sistemi haraket etmeye göre programlanmıştır. Uzun süre haraketsiz kalmak, kemik yapımını yavaşlatır.

Fiziksel egzersizler kemiklerin uyarılması için çok önemlidir, ancak bunun için spor salonlarına kapanıp, kilolarca ter akıtmaya gerek yoktur. Açık havada yapılan tempolu yürüyüşler, ip atlamak, ve dans etmek (eğer bunları yapmaya engel oluşturacak bir sağlık sorunu yoksa) kemikler için en yararlı egzersizlendendir. Çünkü kemiklerin uyarılması için hareketlerin ayakta ve yerçekimine karşı yapılması çok önemlidir. Bu nedenle özellikle çiftlerin birlikte bir dans kursuna gitmeleri çok yararlıdır. Örneğin tango dansı buna ideal bir örnektir.

DORUK KEMİK KÜTLESİNE ULAŞMAK NEDEN ÖNEMLİ?
Çünkü ileri yaşlarda kaybettiğimiz kemikler, aslında bizim o ana kadar biriktirdiğimiz kemiklerden harcanmaktadır. Dolayısı ile genç bir kadınken kemik yoğunluğumuzu ne kadar çok arttırırsak, menopoza girdiğimizde ve ileri yaşlarımızda osteoporozdan ve ona bağlı kırıklarda o kadar korunmuş oluruz.


PROF.DR. ŞANSIN TÜZÜN

CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON ANABİLİM DALI